Robotisering in de logistieke sector is de afgelopen jaren in een stroomversnelling geraakt, onder andere door de toenemende vraag naar snelle thuisbezorging van maaltijden en allerlei andere consumentengoederen, maar ook door het structurele tekort aan personeel. Ook het toegenomen volume en de snelheid van de groeiende e-commerce legt enorme druk op het order picking, verpakken en sorteren, wat op gegeven moment niet meer door mensenhanden gedaan kan worden. De inzet van robots gaat inmiddels niet alleen meer over het uitvoeren van repetitieve taken, maar ook over last-mile delivery en zelfs bezorging door drones. Grote bedrijven experimenteren hier al mee.
De logistieke sector in Nederland heeft de afgelopen jaren een aanzienlijke impact ondervonden van robotisering en dat zal de komende jaren alleen nog maar versnellen. Denk aan recentelijke ontwikkelingen bij bijvoorbeeld DHL Supply Chain, dat vorig jaar autonome heftrucks introduceerde voor het verplaatsen van pallets, of supermarkt Albert Heijn, dat een geautomatiseerd Home Shop Center bouwt waar robots boodschappen verzamelen voor thuisbezorging. Door het gebruik van robots in magazijnen kunnen operaties sneller, efficiënter en kosteneffectiever worden uitgevoerd.
Inzoomen op logistieke centra
Optimale omstandigheden voor het automatiseren van logistieke processen zijn handelingen die telkens moeten worden herhaald, hoge volumes en hoge planningszekerheid, bijvoorbeeld met betrekking tot partijgroottes, doorvoer en containers. Dit geldt vooral voor sectoren als voeding/levensmiddelen, automotive, techniek, retail en e-commerce. In principe moeten bedrijven zich afvragen of en in welke mate automatisering en robots zinvol zijn voor hun behoeften. Hierdoor ontstaan verschillende scenario’s, van gedeeltelijk automatisering tot volledige automatisering en de mogelijke inzet van zogenaamde co-bots die samenwerken met mensen. Voor sommige sectoren is volledige automatisering nog niet de beste oplossing.
Als logistieke centra aan de optimale omstandigheden voldoen, dan zorgen robots voor uitstekend werk en is er minder personeel nodig dan in vergelijking tot conventionele magazijnen. Robots en geautomatiseerde systemen kunnen ook langer doorwerken en verkorten zo de werktijden van werknemers. Ze kunnen zich ook aanpassen aan werkstromen: bij een hoge doorvoer gaan de pallets sneller door het magazijn; bij een lagere doorvoer vermindert de snelheid van de transportband. De continue materiaalstroom die zo ontstaat, zorgt voor een meer voorspelbare en betrouwbare logistiek. Met de inzet van robots gebruiken logistieke centra bovendien minder ruimte in het magazijn. Deze factoren verlagen uiteindelijk de totale bedrijfskosten aanzienlijk.
Naast robots die bijvoorbeeld laden en lossen op transportbanden, of goederen stapelen, kun je denken aan autonome hijskranen, shuttles, voertuigen zonder bestuurder en een volledig geautomatiseerd magazijnbeheersysteem. Dit is het hart van het geautomatiseerde magazijn dat andere onderdelen aanstuurt, het proces analyseert en zorgt voor een soepele goederenstroom. Ondergeschikt aan dit systeem is de computer die de machines en systemen aanstuurt. Die is vooral verantwoordelijk voor de controle van de materiaal- en gegevensstromen.
Lange-termijn investering
Hoewel de vraag naar magazijnrobots toeneemt, kunnen de initiële investeringskosten hoog zijn. Bovendien vormen lange afschrijvingstermijnen een belemmering voor de implementatie van geautomatiseerde magazijnen. Op langere termijn kan echter bespaard worden op operationele kosten door de hogere productiviteit. Een uitdaging is ook het upgraden naar robots terwijl de bestaande operationele werkzaamheden gewoon doorlopen.
Een soepele overgang vereist zorgvuldige planning en uitvoering. Robots zijn moeilijker te implementeren voor bedrijven die onderhevig zijn aan regelmatige schommelingen qua bezettingsgraad, zoals bijvoorbeeld bij seizoenartikelen. Fabrieken zijn bijvoorbeeld meestal ontworpen voor piekproductie en worden de rest van de tijd onderbenut. Dit vermindert de kostenefficiëntie. Het is soms ook moeilijk om aanpassingen door te voeren wanneer processen in het logistieke magazijn veranderen, omdat hiervoor vaak gespecialiseerde programmeurs nodig zijn die vertrouwd zijn met logistieke processen en die zijn er niet altijd.
De grootschalige toepassing van robots leidt vaak tot zorgen over het compleet vervangen van menselijke werknemers en de noodzaak van herscholings- en omscholingsprogramma’s. Sommige traditionele banen in de logistiek dreigen te verdwijnen en tegelijkertijd ontstaan er nieuwe banen in de IT en bij technische ondersteuning. Over het algemeen is het effect van robotisering in de logistieke sector positief – werknemers hoeven immers geen repetitieve of zware taken meer uit te voeren, terwijl de consument toch profiteert van een ruimer aanbod, lagere prijzen en snelle leveringen – het is echter cruciaal om de potentiële uitdagingen en implicaties van deze technologische vooruitgang te onderkennen.
Op lange termijn kan de logistiek niet zonder verregaande automatisering en de inzet van robots is voor veel bedrijven slechts een kwestie van tijd. Automatisering en robotisering van de logistiek alleen is niet voldoende voor de strategische automatisering van de hele toeleveringsketen. Hier moeten goederen- en informatiestroom ook naar elkaar toe groeien. Bij automatisering moeten bedrijven onderscheid maken tussen wat technologisch mogelijk is en wat werkelijk zinvol is. Zeker in de komende jaren zullen bepaalde handmatige handelingen vaak de voordeligste oplossing blijven, maar kunnen op een slimme manier worden aangevuld met automatisering en/of robots.
Toekomst van robots
Voor logistieke vastgoedontwikkelaars zoals P3 betekent dit dat zij rekening moeten houden met de veranderende eisen van magazijnen en logistieke bedrijven bij het ontwerpen en realiseren van hun gebouwen. Logistieke bedrijven hebben bijvoorbeeld meer ruimte nodig voor geautomatiseerde magazijnsystemen en robots, en de gebouwen moeten voldoen aan specifieke eisen op het gebied van ventilatie, verlichting en stroomvoorziening. Daarnaast moeten logistieke vastgoedontwikkelaars inspelen op de trend van snellere en flexibelere leveringen, waarbij de locatie van de panden van cruciaal belang is. In de last mile delivery zullen ook steeds meer robots en drones ingezet worden, wat door stedelijke logistieke centra gefaciliteerd zal moeten worden.
Tegelijkertijd moeten vastgoedontwikkelaars ook nadenken over de duurzaamheid van hun panden. Robots en andere geautomatiseerde systemen kunnen veel energie verbruiken, dus het is belangrijk dat de panden energiezuinig en CO2-neutraal zijn. Dit vraagt om een gedifferentieerde en flexibele aanpak van logistieke vastgoedontwikkelaars om aan de veranderende eisen van hun klanten te kunnen voldoen. Het is belangrijk dat zij goed begrijpen wat de trends en ontwikkelingen in de logistieke sector zijn zodat ze hierop kunnen inspelen bij het ontwerp van een magazijn. Door de toename van robotisering moeten logistieke vastgoedontwikkelaars flexibeler zijn in hun ontwerpen en meer aandacht moeten hebben voor duurzaamheid en locatie-eisen.
Léon Vié is Managing Director Nederland en België bij P3 Logistic Parks
