Testautomatisering maakt het bedrijf wendbaar

Testautomatisering, gebaseerd op een gedegen strategie, houdt een bedrijf wendbaar en garandeert kwaliteit. Door repetitieve bulktesten te automatiseren, krijgt de menselijke tester de ruimte om de kwaliteit te verhogen. Hoewel processen sneller verlopen, moeten bedrijven overigens niet de illusie hebben dat ze daarmee per se geld besparen. Ze krijgen eerder meer waarde voor hun geld.

Voordat we de voordelen en uitdagingen van test automation bespreken, eerst de definitie: wat is het? En wat is het verschil met automated testing of automation in testing? Waar René van Veldhuijzen, Business Unit Manager en Enterprise Automation Specialist bij Squerist, voorkeur geeft aan automation in testing, geeft Sjoerd van der Maaden, algemeen directeur bij Specialisterren de voorkeur voor automated testing. Toch gebruiken beiden de term ‘testautomatisering’ in hun dienstverlening.

Meer tijd voor exploratory testing

‘Testautomatisering is de meest gebruikte term’, vertelt Van Veldhuijzen. ‘Daarom gebruik ik ‘m ook, maar testautomatisering is heel breed. Het betekent letterlijk het automatiseren van testen, dus iedereen die een tool gebruikt voor testen doet aan testautomatisering. Automation in testing, daarentegen, is meer strategisch. Je haalt bulkwerkzaamheden weg bij de mensen, zodat ze meer tijd overhouden voor bijvoorbeeld exploratory testing.’

Van der Maaden maakt hetzelfde onderscheid als Van Veldhuijzen: ‘De klassieke visie op testautomatisering is dat je automatisering loslaat op testing. Het zijn eenvoudige tooltjes, record-and-playback, bijvoorbeeld. Dat is niet wat wij doen. Wij doen automated testing, waarbij we het testproces van de grond opbouwen. Je denkt vanuit automatisering om bijvoorbeeld een hele korte feedbackloop op je kwaliteit te realiseren.’

Automated testing op industrieel niveau

Ernst Kolvenbag, commercieel directeur bij Specialisterren, vult aan: ‘Testautomatisering is vaak gelokaliseerd, het draait op een machine, terwijl automated testing een geïndustrialiseerd proces is.’ Van der Maaden vult aan: ‘Als je automated testing op industrieel niveau doet, dan ben je wendbaarder omdat je altijd weet of je live kan, waar je moet verbeteren en of je kwaliteit levert.’

Eigenlijk zet je door processen vanuit de strategie te automatiseren een virtual workforce op naast de human workforce, vertelt Kolvenbag. ‘Robots doen processen sneller, accurater en betrouwbaarder, maar mensen brengen de kwaliteit omhoog en hebben daar ook meer tijd voor. Robots nemen terugkerende taken op zich, terwijl mensen meer besturen en flexibiliteit bieden naar de klanten toe. Zo heb je the best of both worlds.’

Niet geld besparen, maar meer waarde creëren

Overigens: ondanks dat processen sneller verlopen, moeten bedrijven niet de illusie hebben dat ze daarmee per se geld kunnen besparen. Van Veldhuijzen: ‘We helpen ze uit de droom: het gaat om het je medewerkers beter inzetten, meer waarde voor je geld creëren. Door de uniformiteit krijg je een versnelling in je testwerkzaamheden, zodat medewerkers tijd krijgen voor werkzaamheden die handmatig gedaan moeten worden.’

Van Veldhuijzen geeft een voorbeeld: ‘Een klant vertelde dat de testers aan het eind van de sprints waarin ze werkten, niet genoeg tijd over hadden. Als een nieuwe functionaliteit werd uitgerold, slokten de regressietesten, waarbij alle onderdelen waarop een nieuwe feature invloed heeft, worden getest, te veel tijd op. Het doel waarom ze testautomatisering wilden toepassen, was dus duidelijk.’

Vervolgens werd gekeken naar de software: ‘We hebben drie tools voorgesteld en na onderzoek hebben ze een keuze kunnen maken. Daarna is het testproces geautomatiseerd en in een sandbox-omgeving voor de klant opgezet. De aparte omgeving maakt het mogelijk om het proces veilig te testen. Op het moment dat het werkt zoals je wilt dat het werkt, kan het daarna direct in de live omgeving geïmplementeerd worden.’

Virtueel of menselijk: stel dezelfde eisen

De virtuele workforce, die de automatische testen gaat uitvoeren, moet trouwens net zoveel aandacht krijgen als de menselijke collega’s, vertelt Kolvenbag. ‘Je wilt aan de robots dezelfde vragen stellen over hun functioneren als aan mensen. Een robot zit net zo goed in de operatie, dus je wilt dezelfde eisen stellen aan rapportages en terugkoppeling. Dus: bouwen, onderhouden en repareren om de virtuele workforce gezond te houden.’

Het is overigens niet voor niets dat Kolvenbag vooral spreekt over robots. Hoewel in automated testing vaak niet over robots wordt gesproken, is de strategie en technologie vergelijkbaar met die van Robotic Process Automation: het automatiseren van processen met behulp van robots. Van Veldhuijzen vertelt: ‘In end-to-end ketentesten zie je dat RPA in productie hetzelfde oplevert: wendbaarheid.’

RPA zelfde ontwikkeling als testautomatisering

Volgens Kolvenbag loopt testautomatisering in volwassenheid voor op RPA, maar ontwikkelen ze zich op dezelfde manier: ‘RPA werd eerder ook projectmatig ingezet om taken te automatiseren, maar nu gaan steeds meer organisaties strategischer nadenken over RPA.’ Van der Maaden: ‘Het is nu op het punt waar testautomatisering een paar jaar geleden ook was. Dat betekent dus dat we nu veel ervaringen opdoen, fouten maken en leren.’

Wat je ook inzet om je organisatie wendbaarder te maken: je moet er echt voor gaan, aldus Van der Maaden: ‘Zet een dedicated omgeving klaar voor alleen testen. Maak een team daarvoor verantwoordelijk en haak andere teams die betrokken moeten zijn aan. Als je in softwareontwikkeling zit: zorg dat je hele software testbaar is. Zo hebben wij een klant die zijn oplossing iedere drie seconden test om zeker te weten dat ze de juiste kwaliteit leveren.’

Strategie gaat voor tools

Overigens wordt de software om de testen te automatiseren pas na het bepalen van de strategie en doelstellingen gekozen, vertelt Van Veldhuijzen: ‘Je kan een tool pas aanschaffen als je weet waarom je het wil gebruiken. Als je maar een doos hebt te vervoeren, koop je ook geen vrachtwagencombinatie. Maar denk ook na over het onderhoud van de tool: opensource is niet handig als je geen opgeleide ict’ers in huis hebt.’

Voor complexe testketens is het volgens Van der Maaden aan te raden om een leverancier te kiezen die zowel RPA als testautomatisering ondersteunt. ‘Er zijn steeds meer leveranciers die dat doen, waaronder UiPath. De combinatie van RPA en testautomatisering is bijvoorbeeld handig bij het testen van een complexe digitale transformatie, als je klanten wilt volgen vanuit de frontend naar legacysystemen, zodat je je hele keten kan valideren.’

Rol testspecialist blijft

Software voor testautomatisering zal steeds meer lowcode worden, verwacht Van Veldhuijzen. ‘De citizen tester kan aan de voorzijde werken, de tooling wordt veel intuïtiever. Ook zal artificial intelligence en machine learning een plek krijgen.’ Dat betekent misschien dat de rol van de tester verandert, maar je hebt de natuurlijke argwaan van een tester nodig om je team, virtueel én menselijk, scherp te houden.