AI is gemeengoed, het is overal, iedereen past het toe. Tegelijkertijd staan we pas aan het prille begin van waar we als samenleving en bedrijfsleven met AI heen kunnen groeien, zo werd duidelijk tijdens het Future of Business Technology-event van Rocking Robots, Dutch IT Channel en Executive People in Pathé Utrecht Leidsche Rijn. Tijdens het eerste fysieke evenement van beide platforms dit jaar werden onder leiding van moderator Danny Frietman zowel de zonnige als de schaduwkanten van AI belicht.
Pieter den Hamer, senior director artificial intelligence bij Gartner, gaf de aftrap door een schets te geven van waar we nu staan met AI en de toepassing ervan en waar we mogelijk naartoe gaan. In zijn optiek is AI momenteel nog heel anders dan human intelligence. De eerste vorm van intelligentie is flexibel, breed toepasbaar. AI is meer een laserstraal: sterk maar smal, hij moet goed op zijn doel gericht worden.
“Dé vraag is: ontwikkelt AI zich tot een mix van AI en human intelligence, wordt het een reeks laserstralen die in wisselende samenstellingen gecombineerd worden? Of: wordt AI iets waar we ons nog geen voorstelling van kunnen maken?”
Nu al impact
Dit zijn niet alleen academische vragen voor de toekomst, meent Den Hamer, zij hebben nu al grote impact op samenleving en bedrijfsleven. “Er is veel discussie en verwarring over wat AI is. Dat bepaalt ook hoe organisaties met de praktische toepassing ervan omgaan. De ene beslisser ziet vooral de mogelijkheden, de ander kijkt meer naar ethische vraagstukken, een derde is bevreesd voor de mogelijke negatieve impact van AI.”
Gartner heeft een raamwerk ontwikkeld om duiding te geven in wat AI wel en niet is, met als uitgangspunten: cognitie (kennis); gezond verstand (een robot die zonder vallen de trap op leert lopen)l capaciteit; adaptiviteit (leren aanpassen aan nieuwe omstandigheden); emotie; agency (vrij vertaalt: op basis van de omgeving proactief handelen, zoals een digitale assistent kan doen).
“Dit raamwerk moet helpen om soorten AI te vergelijken en de impact ervan beter in te schatten. Want demystificatie van AI is belangrijk. Zowel te hoge verwachtingen, als de angst voor vernietiging van functies of zelfs de mensheid door AI. Zo moeten verwachtingen rondom AI naar een realistisch niveau gebracht worden. AI wordt steeds sterker, maar het is en wordt ook geen wondermiddel.”
Zeven smaken AI
Gartner onderscheidt zeven smaken in AI:
- AI on steroids – een steeds sterkere vorm van AI, onder meer door neuromorphic en quantum computing.
- Composite AI – een combinatie van AI-technieken die AI verder brengen dan machine learning, bijvoorbeeld een combinatie met kennis van onderhoudswerkers en ingenieurs om predictive maintenance te verbeteren.
- Generatieve AI – behalve consumptie van data ook productie van content (fake media, maar ook positieve zaken zoals nieuwe eiwitstructuren voor vaccinontwikkeling simuleren voor een veel snellere time-to-market).
- Autonome AI – echt autonoom opererende systemen met een bepaalde robuustheid, adaptiviteit en gezond verstand. Zoals zwermen minirobots die zelfstandig plastic in oceanen opruimen, maar ook meer agressieve defensie-toepassingen.
- Augmented intelligence – AI toegevoegd aan menselijke kennis en vaardigheden. Een bekend voorbeeld is de zorg, waarbij medisch specialisten door AI geholpen worden in diagnostiek.
- Trancendent intelligence – synergy van mens en machine, zoals Neuralink, implantaten in hersens waarmee mensen prothesen kunnen laten bewegen
- General AI – AI die minstens even goed is als menselijke intelligentie. Net als trancendent intelligence omgeven met veel onzekerheden.
Den Hamer benadrukt dat bedrijven vooral hun scope moeten verbreden. “Hou het niet alleen bij experimenteren en pilots. Maak gebruik van model-ops, van AI engineering om naar schaalbare productie van AI-toepassingen te gaan. Daarin zit de echte toegevoegde waarde voor je organisatie. Maar kijk niet alleen naar de technologie. Hou ook rekening met de impact van AI op je personeel. AI is iets dat je voortdurend moet evalueren en herijken, zodat die toegevoegde waarde geldt voor je processen én je medewerkers.”
Praktische impact AI
In een panel met Den Hamer, Bob van Graft van het CBR en Jean Louis Colen, VattenFall, kijkt Danny Frietman naar de praktische impact van AI. Colen is bij energieleverancier VattenFall verantwoordelijk voor RPA (robot process automation) projecten in Nederland en Zweden. RPA betreft vooral softwarematige automatisering van processen. Steeds vaker wordt RPA gecombineerd met AI-technologie zoals machine Learning, om zowel problemen als kansen in RPA-toepassingen breder en sneller op te pakken.
“Zo bouwen we nu de eerste softwarerobots in combinatie met ML. Een voorwaarde daarbij is wel, dat je een goede digitale roadmap hebt. Eerst moet je als organisatie weten wat je wil, dan moet daarbij de juiste tools vinden, al dan niet door vallen en opstaan. Zo’n strategie is echt cruciaal als je op grotere schaal nieuwe technologie wil toepassen. Wij deden dat ook eerst vrij ongestructureerd, elk land voor zich. Nu zit er veel meer samenhang in, leren landenorganisaties van elkaar en kun je RPA en ML veel efficiënter en sneller inzetten.”
Van Graft (CBR) ziet veel praktische voordelen in het inzetten van AI-toepassingen, onder meer om de diverse achterstanden van de rij-examenorganisatie weg te werken. Als gevolg van corona, maar eerder al op het gebied van herkeuring van oudere automobilisten. “Dit proces willen we versnellen met automatisering, waarbij we ook AI toepassen. We kunnen nu aanvragen veel sneller beoordelen met behulp van AI, al blijft er altijd een menselijke check bij.”
Wennen en omarmen
Op de vraag van Frietman of AI al ‘volwassen’ is, stelt Colen dat de ontwikkeling in het gebruik vaak langzamer gaat dan je van tevoren bedacht hebt. “Mensen hebben tijd nodig om aan nieuwe technologie te wennen en die te omarmen. En als dit al gebeurt, dan is het tegenwoordig lastig om hier de juiste mensen bij te vinden. Maar ook met die beperkingen is het nodig om mensen dedicated op de promotie en het toepassen van AI te zetten. Dit is niet iets dat je ‘erbij’ doet.”
Den Hamer ziet dat Europa op AI-gebied minder snel gaat dan de VS of China. “AI wordt al echt op schaal ingezet in bijvoorbeeld procesautomatisering. In Europa en zeker ook Nederland is er ook veel kennis en talent om deze ontwikkeling te versnellen. Maar wij zijn iets voorzichtiger, kijken voorbij de technologie naar bijvoorbeeld juridische en ethische vraagstukken rondom AI. Dat is prima, maar we moeten niet te voorzichtig worden, een goede balans vinden tussen verantwoordelijk omgaan met AI en doorpakken. Anders gooi je het kind met het badwater weg.”
Zie ook
