Chirurgische robots staan op het punt om de gezondheidszorg ingrijpend te veranderen, nu de rol van robotica steeds verder doordringt in de gezondheidszorg. Maar hoe zorg je ervoor dat de robot van toegevoegde waarde is voor patiënten, zorgverleners en de maatschappij? Om die waarde te borgen, schreven internationale onderzoekers een nieuw kader met handvatten en richtlijnen. Ook ontwikkelden Maroeska Rovers met haar collegae van het Radboudumc een leerlijn die hierbij aansluit.
In de toekomst zal het aantal robots in de gezondheidszorg toenemen, is de verwachting. Ze kunnen mogelijk helpen bij het personeelsgebrek in de zorg, handelingen vereenvoudigen of de zorg goedkoper maken. Dit klinkt mooi, maar in de praktijk worden deze robots nog niet zo ontwikkeld, geëvalueerd en geïmplementeerd dat ze ook daadwerkelijk toegevoegde waarde hebben. Dit vraagt om een andere manier van innoveren, waarbij in iedere fase van de ontwikkeling van een robot de toegevoegde waarde centraal staat. Analyse op maat en zorgvuldige evaluatie zijn van groot belang.
Daarom ontwikkelde het internationale IDEAL Colloquium een framework met daarin richtlijnen en handvatten voor iedereen die zich bezighoudt met robotinnovaties in de zorg. Dit kader is recent verschenen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Medicine, onder leiding van onderzoekers van het Britse UCL. Het onderzoek belicht innovatieve benaderingen voor de evaluatie van chirurgische robotica in een vroeg stadium van hun ontwikkeling, wat de integratie in de dagelijkse klinische praktijk moet bevorderen.
Efficiënter, duurzamer en toegankelijker
De Nederlandse bijdrage is van Maroeska Rovers, hoogleraar Medische technologie en innovatie aan het Radboudumc en wetenschappelijk directeur van het TechMed Centre van de Universiteit Twente. Volgens Rovers moeten nieuwe medische hulpmiddelen al vanaf het allereerste idee beoordeeld worden op de toegevoegde waarde voor patiënten. ‘Met dit framework willen we iedere innovator in de zorg aanmoedigen goed na te denken over robotinnovaties in de zorg. De gezondheidszorg moet efficiënter, duurzamer en toegankelijker worden. Innovaties zoals monitoring op afstand en robotica kunnen de zorg verbeteren en het personeelstekort verminderen. Maar hierbij is zorgvuldige ontwikkeling en implementatie essentieel, met aandacht voor de behoeften van patiënten en samenwerking tussen alle belanghebbenden.’
Het apparaat, de zorgverlener, de patiënt en het systeem
De onderzoekers roepen op om alle betrokkenen tijdig bij het proces te betrekken. In het artikel beschrijven de onderzoekers vier perspectieven: het apparaat, de zorgverlener, de patiënt en het systeem. Voor elk perspectief leveren zij concrete tips en handvatten aan. Bij de evaluatie van het apparaat, bijvoorbeeld, moeten ontwikkelaars zich afvragen wat de toevoeging van kunstmatige intelligentie betekent. Verandert dat de huidige evaluatiemodellen omdat de evaluatie continu zal zijn?
Waar het gaat om de zorgverleners stellen de onderzoekers dat het van belang is dat verwachtingen over de ergonomische voordelen van robots voor chirurgen moeten worden gevalideerd. Ook moet de leercurve van chirurgen worden meegenomen. Vanuit het perspectief van de patiënt introduceren robots nieuwe ethische uitdagingen. Wie is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor fouten wanneer systemen een zekere mate van autonomie hebben?
Rovers en haar team keken specifiek naar het stuk over de kosten van de gezondheidszorg. Rovers: ‘De financiële kosten van robotsystemen zijn hoog. Ook is een analyse van de economische levensvatbaarheid en duurzaamheid van robots van belang. Hierbij moeten we kijken naar de specifieke organisatie en de gezondheidszorg, maar ook de impact op het milieu moeten we niet vergeten.’
Cursus Surging Innovation
Tegelijk met deze publicatie lanceert Maroeska Rovers de Surging Innovation leerlijn, die voortkomt uit de NWO Vici-beurs die ze in 2018 ontving. Deze cursus ontwikkelde ze vanuit haar ambitie om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van effectieve, betaalbare en waardevolle chirurgische innovaties. Rovers onderzocht betere methoden om chirurgische innovaties zo vroeg mogelijk te evalueren, ook al in de ontwikkel- en testfase. ‘De cursus is openbaar toegankelijk en beschikbaar voor alle innovatoren in de zorg en andere geïnteresseerden. Ik moedig iedereen aan om deze cursus te volgen zodat we innovaties op de markt brengen die van toegevoegde waarde zijn voor patiënt, zorgverlener en de maatschappij.’
