Nederlandse kennisinstellingen moeten bestaande procedures aanpassen voor onderzoek dat gevolgen kan hebben voor de nationale veiligheid of militair gebruikt kan worden. De huidige kaders zijn onvoldoende toepasbaar op de nieuwste technologische ontwikkelingen, zoals kunstmatige intelligentie. Dat blijkt uit onderzoek van het Rathenau Instituut.

Veiligheid

De activiteiten van universiteiten en onderzoeksinstituten raken steeds vaker aan defensie- en veiligheidsvraagstukken. Overheden en kennisinstellingen moeten zich daarom herbezinnen op de manier waarop zij kennis opdoen en ontwikkelen. Het Rathenau Instituut onderzocht hoe de kennisontwikkeling voor defensie en veiligheid vanaf de Tweede Wereldoorlog tot nu is ingericht, en welke afwegingskaders en procedures hiervoor zijn ontwikkeld.

Vitale infrastructuur

Het onderzoek laat zien dat met name digitalisering momenteel een bepalende technologische ontwikkeling is. Niet alleen heeft nieuwe kennis rondom kunstmatige intelligentie en robotica ook militaire toepassingen. Digitalisering brengt daarnaast een breed spectrum aan nieuwe dreigingen en kwetsbaarheden met zich mee, van cyberspionage en desinformatie tot sabotage van vitale infrastructuren.

Militair

Universiteiten en onderzoeksinstituten hebben afwegingskaders om onderzoek te doen van mogelijk militair belang. Die gaan hoofdzakelijk over biologische, chemische, radiologische en nucleaire kennis en technologie. Voor kennisontwikkeling op het gebied van digitalisering voldoen die kaders niet.

Uitdaging

Melanie Peters, directeur van het Rathenau Instituut: ‘De uitdaging is nu om nieuwe procedures te ontwikkelen die publieke kennisinstellingen helpen om op een verantwoorde manier activiteiten te ontplooien die mogelijk militaire betekenis hebben. Nederland kan daarvoor putten uit andere procedures, bijvoorbeeld rondom ethische vraagstukken in de zorg, en uit bestaande integriteitscodes voor wetenschappers.’