Robotisering belooft herhalende, arbeidsintensieve taken te automatiseren. Dat vooruitzicht brengt de angst met zich mee dat banen komen te vervallen, maar het biedt ook kansen voor wie zich tijdig kan aanpassen. Dit en meer werd besproken tijdens het webinar ‘Mens & Robot’ door adviesbureau MvR Digital Workforce. ‘Zelfs banen in communicatie en besluitvorming die voorbehouden blijven aan de mens worden ondersteund door AI’, aldus Mathieu Jonker, consultant bij Artilience.
Tien experts en consultants op het gebied van RPA, digitalisering, HR en organisatieadvies kwamen bijeen om de impact van de digitalisering en robotisering te bespreken. Het interactieve webinar werd georganiseerd door MvR Digital Workforce, een adviesbureau in digitalisering. Mathieu Jonker, consultant bij Artilience trapte het webinar af met een presentatie over de impact van robotisering en kunstmatige intelligentie op de werkvloer.
Samenleving
De samenleving is drastisch aan het veranderen, van zelfrijdende auto’s, automatische surveillance met AI tot fake video’s, zo vertelt Jonker: ‘Waar de ontwikkeling van landbouw naar handel eeuwen duurde, volgen de ontwikkelingen zich nu razendsnel op. Nu zitten we natuurlijk midden in de digitale transformatie. Het World Economic Forum bekijkt in het onderzoek ‘Future of Jobs’ hoe deze transitie impact heeft op het werk van de mens.’
Hij bespreekt onder meer een onderzoek naar verschillende typen werk dat in 2020 en in 2025 door een mens en door een machine wordt gedaan. De kernboodschap is dat hoewel elke taak ook door een mens gedaan zal blijven worden in 2025, in elke categorie de machine meer werk overnemen. Zelfs in de categorie ‘coördineren, ontwikkelen, managen en adviseren’ dat nu nog vooral door de mens wordt gedaan, ziet een verschuiving richting de machine.
Geen doemscenario
In hoeverre banen ook daadwerkelijk zullen verdwijnen, daar verschillen de meningen over, zo blijkt tijdens het webinar. Marlous Agterberg, onderzoeker bij KIN, aan de School of Business and Economics (VU) en medeschrijver van het boek ‘SLIM managen van AI’, reageert: ‘Ik zie heel veel grafiekjes over AI, maar je ziet niet de grote overname van werk dat de komst van AI brengt, wel zien we nieuwe banen ontstaan. Natuurlijk moeten mensen zich aanpassen, maar ik geloof niet in het onheilspellende van dit soort grafieken.’
Robert Mekking, partner bij MvR, betoogt dat we moeten nadenken over het opvangen van weggevallen banen: ‘Je denkt dat er meer werk komt door technologische ontwikkelingen, maar in deze vierde revolutie is het wel wezenlijk anders. Uiteindelijk worden er meer banen weggenomen dan er bijkomen. Is het dan niet verstandiger om naar een 30-urige werkweek met een basisinkomen te kijken? Het is te betwijfelen dat er altijd evenveel banen zijn.’
COVID-19 heeft de digitalisering versneld
‘Het is hoe dan ook een trend dat repeterende taken of saai werk, zoals facturen inkloppen of lijstjes vergelijken – en sommige mensen hebben dat als een dagtaak – verdwijnt’, vult Jonker aan. ‘Dat dat werk vervangen wordt, komt voort uit twee ontwikkelingen: enerzijds vertikken mensen nog om dat saaie werk te doen en anderzijds willen bedrijven kosteneffectiever werken. Covid-19 heeft de digitalisering van die taken zeker versneld.’
Een taak die bijvoorbeeld vervangen kan worden is het vergelijken van Excels of het invoeren van facturen. De robot kijkt als het ware eerst een paar keer mee met een medewerker en neemt daarna het werk over. Dat betekent dan wel dat die medewerker moet veranderen, vertelt Jonker: ‘Ze kunnen bijvoorbeeld beleid maken, processen verbeteren of collega’s trainen. Misschien worden ze daar zelfs gelukkiger van.’
De impact van robots op een businessmodel
Uiteindelijk kan een robot ook cognitieve taken overnemen, zo vertelt Mekking. Bijvoorbeeld met natural language processing waarmee robots teksten of besprekingen in de context plaatsen en zo kunnen meedenken. Om de kansen te benutten, moeten bedrijven wel nadenken over welke gevolgen robotisering heeft voor bijvoorbeeld een businessmodel of organisatie-inrichting, aldus Jonker.
Dat de toepassing van RPA impact heeft op het werk van de mens is duidelijk, maar hoe, daar verschillen de meningen over. Niet in de laatste plaats omdat AI en robotisering juist weer geestdodend werk opleveren. Bijvoorbeeld om de robots te trainen, om Facebook algoritmes te voeden of afbeeldingen te classificeren.
Juist opladen door simpel werk
Tegelijkertijd is het maar de vraag of mensen echt blijer worden als repeterende taken worden opgevangen door een robot. Agterberg: ‘Soms is het juist heel fijn om even een uur simpel werk te doen om weer op te laden. Plus: heeft het overnemen van schijnbaar simpele taken geen impact op de ervaring die mensen toch moeten opdoen?’ Ze refereert naar juristen die als junior standaard overeenkomsten doorwerken om juist expert te worden.
De advocatenbureaus die er echter voor kiezen om overeenkomsten door juniors te laten bekijken, worden voorbij gelopen door legal tech bedrijven. Verandering wordt dus ook afgedwongen. Agterberg: ‘Wat je ook drijft: wil je voorkomen dat de angst om vervangen te worden, een organisatie stillegt, dan moet je medewerkers actief mee laten denken.’ Met andere woorden: zonder de mens zal de revolutie van de robot nooit plaatsvinden.
Renz Davits gaat in zijn bijdrage dieper in op de menselijk factor, die wordt benadrukt door de noodzaak van upskilling. In de positie die medewerkers in deze ontwikkeling innemen speelt de werkgever een centrale rol. Dit gevolg van robotisering schaart hij dan ook onder de noemer sociale innovatie.
De aanwezigen sluiten af door samen te bespreken hoe organisaties de onvermijdelijke opkomst van virtuele collega’s op slimme wijze kunnen begeleiden. De consensus is dat investeren in de digitale vaardigheden en vooral veranderbereidheid van de medewerkers zelf veruit de grootste bijdrage zal leveren aan de digitale transformatie.
