Mensen zijn al langer gewend te praten tegen machines, ook al spraken ze niet terug. Dat laatste is echter veranderd, nu steeds meer machines kunnen praten. Hiermee staan we aan het begin van daadwerkelijke sociale interactie. Zo worden robots ‘sociale machines’. Dit betoogde prof. dr. Koen Hindriks vrijdag in zijn oratie, waarmee hij officieel het ambt van hoogleraar Kunstmatige Intelligentie aan de Faculteit Bètawetenschappen van de Vrije Universiteit aanvaardde.

Smartphone

Deze trend wordt volgens hem versterkt wanneer robots er ook uitzien als een mens, in plaats van een rekenmachine. Robots die op mensen worden als sociale actoren of zelfs teamgenoten beschouwd. De alomtegenwoordige smartphone is een tussenvorm, waar we de afgelopen jaren ook steeds meer tegen zijn gaan praten. De achterliggende verandering vindt plaats op het gebied van de interface: volgens Hinriks is onze interactie met machines revolutionair aan het veranderen omdat die steeds meer verloopt via natuurlijke taal.

Menselijke eigenschappen

De resultaten zijn al zichtbaar in onderzoeken. Mensen reageren op robots die op mensen lijken voor 80% hetzelfde als op mensen zelf. Dat is voor een groot deel toe te schrijven aan het gegeven dat robots zijn gaan praten. Pratende robots genereren andere gevoelens, waardoor we zelf allerlei menselijke eigenschappen op de robots projecteren. Hindriks: “Onze hersenen hebben honderdduizenden jaren alleen mensen horen praten en zijn niet in staat om nu ineens een onderscheid te maken.”

Omgaan met machines

De vraag waarom we überhaupt sociale robots zouden willen beantwoordt hij met het argument dat het ons helpt om beter met machines om te gaan. Hij benadrukt echter dat het geen doel zou moeten zijn om robots zo veel mogelijk op mensen te laten lijken: “Robots zijn geen mensen en we moeten robots daarom gewoon robots kunnen laten zijn.”

Geen gevoel

Hij besluit met een nuchtere en realistische noot: “Het is zeer verleidelijk en erg moeilijk om niet over sociale robots te praten alsof ze mensen zijn. Dat effect is vooral sterk aanwezig in de media. De kop dat een robot die in het water is gereden zelfmoord heeft gepleegd illustreert dat mooi. Maar robots zijn geen mensen. Ze zitten heel anders in elkaar dan wij. Ze zijn gemaakt van batterijen, motoren, plastic hulzen, camera’s, microfoons, en andere sensoren. Ze voelen niets.”