Mensen schrijven graag menselijke eigenschappen toe aan technologie. Deze neiging tot antropomorphiseren heeft makers van de expositie CRITTERS geïnspireerd om de grenzen tussen technologie en natuurlijke organismen te verkennen. Dat zal komende week gebeuren met diverse installaties in museum Naturalis in Leiden.
Playful Researchers
De initiatiefnemers van CRITTERS zijn Peter van der Putten en Maarten Lamers, beiden verbonden aan de Universiteit Leiden als assistant professor en, zoals ze zichzelf omschrijven, playful researchers. Ze doceren bij de Media Technology MSc, onderdeel van het Leiden Institute of Advanced Computer Science (LIACS).
Spiegel van de mens
CRITTERS is voortgekomen uit het project Bots Like You van der Putten en Lamers. “We vinden dat het beeld van robots vrij eendimensionaal is”, zegt Van der Putten. “Je ziet altijd twee soorten robots in het nieuws: of ze zijn heel nuttig, of het zijn killer robots. Wij willen een stap terug doen, en kijken naar de vraag: ‘wat is een robot, en wat is een mens?’ Denk daarbij aan het hebben van eigenschappen als creativiteit en emoties.”
Bang doosje
“Wij zijn daarom op zoek gegaan naar robots als spiegel van de mens. We hebben zo’n eigenschap genomen en hebben daar vervolgens robots bij gezocht. Bijvoorbeeld de emoties angst, en jaloezie.” Daarbij zijn ze bewust niet op zoek gegaan naar alleen robots met een menselijke vorm, maar ook andere vormen waar mensen toch eigenschappen aan gaan toekennen. “Zo hebben studenten van ons een zwart doosje laten trillen terwijl er een kaarsje op brandde. Dat ging steeds sneller, er kwam ook geluid uit, en we zagen dat iedereen zich gedwongen voelde om dat kaarsje uit te blazen om het bange doosje te ‘helpen’.”
Dierlijke gedragingen
Die fascinatie met antropomorphiseren ligt ten grondslag aan CRITTERS. “De titel slaat op kunstmatige wezens, die essentiële menselijke of dierlijke kenmerken of gedragingen hebben. Of waar die gedragingen of kenmerken door mensen aan worden toegeschreven. Hiermee kunnen we spelen met een toekomst waarin mens en technologie gaan versmelten. Dat laten we zien in de installaties.”
Mens en technologie
De makers willen ze de bezoekers uitdagen om na te denken over de relatie tussen mens en technologie, een band die steeds nauwer wordt. “Het is heel interessant om na te denken over de toekomst van mens en technologie. De relatie tussen mens en technologie bestaat al heel lang, en gaat steeds verder. We zullen een symbiose aan moeten gaan, en om dat goed te doen moeten we de technologie ervaren.”
Utopie en dystopie
Van der Putten benadrukt dat hij weg wil blijven van zowel utopisch als dystopisch denken. “Ik geloof in agency, dus we zullen wel een modus gaan vinden. Dat zal gaan met vallen en opstaan, maar het zal lukken om met technologie de toekomstige wereld te maken. En daar spelen ook bijvoorbeeld kunstwerken een rol in, zodat je gaat nadenken over die toekomst met robots.”
CRITTERS loopt van 4 tot en met 10 november in Naturalis, en is onderdeel van het Beyond Human Festival, dat ook in Leiden plaatsvindt.
