Nederlandse overheidsinstellingen tonen groeiende interesse in kunstmatige intelligentie (AI), maar de daadwerkelijke implementatie van deze technologie verloopt traag. Dit blijkt uit het rapport De impact van Data & AI binnen de overheid, opgesteld door software- en clouddienstverlener SoftwareOne. Het onderzoek, gebaseerd op een enquête onder 48 overheidsorganisaties, wijst op een combinatie van technische en organisatorische uitdagingen die de adoptie van AI vertragen.
Volgens het rapport onderzoekt 63% van de ondervraagde overheidsorganisaties de mogelijkheden van AI, maar ontbreekt het veelal aan strategische plannen voor implementatie. Slechts een klein percentage heeft AI-oplossingen daadwerkelijk geïntegreerd in de bedrijfsvoering. Desondanks verwacht 71% van de respondenten dat AI binnen zes maanden een rol zal spelen in hun organisatie. Voordelen die worden genoemd zijn het verlichten van de werkdruk en het verbeteren van de dienstverlening aan burgers.
Gebruik van generatieve AI en risico’s
Generatieve AI-toepassingen zoals ChatGPT worden op de werkvloer gebruikt, maar brengen risico’s met zich mee, met name op het gebied van privacy en auteursrecht. Ongeveer 50% van de respondenten gebruikt ChatGPT af en toe, terwijl 19% aangeeft het regelmatig in te zetten. Tegelijkertijd blijkt uit het onderzoek dat 30% van de instellingen geen beleid heeft voor het gebruik van dergelijke AI-tools, en 10% is niet op de hoogte van het bestaan van dergelijk beleid.
Veiligere AI-oplossingen, zoals Microsoft Copilot, worden nog nauwelijks ingezet. Hoewel 93% van de respondenten bekend is met deze tool, gebruikt slechts 2% deze daadwerkelijk binnen hun organisatie.
Hindernissen bij AI-adoptie
De grootste belemmeringen voor AI-adoptie binnen de overheid zijn volgens het onderzoek het gebrek aan technische kennis en vaardigheden (45%), weerstand tegen verandering (32%) en onvoldoende training (23%). Organisatorische uitdagingen omvatten het voldoen aan wet- en regelgeving (36%), het ontbreken van een duidelijke AI-strategie (32%) en beperkte budgetten (16%).
Daarnaast vormen technische obstakels een rem op de implementatie. Belangrijke aandachtspunten zijn de bescherming van gebruikersdata (35%), de integratie van AI in bestaande systemen (33%) en het waarborgen van datakwaliteit (28%).
Datamanagement als fundament
Effectief datamanagement wordt gezien als essentieel voor succesvolle AI-implementaties. Uit het onderzoek blijkt echter dat de volwassenheid van datamanagement sterk varieert tussen overheidsorganisaties. Een kwart van de respondenten beoordeelt hun datamanagement als ondermaats, terwijl 61% dit als ‘gemiddeld ontwikkeld’ beschouwt. Slechts 11% geeft aan tevreden te zijn over hun datamanagement.
Hoewel er binnen Nederlandse overheidsinstellingen aanzienlijke belangstelling is voor AI-technologieën, blijft de daadwerkelijke toepassing in veel gevallen beperkt. De belangrijkste obstakels zijn het gebrek aan technische expertise, zorgen over databeveiliging en organisatorische weerstand. SoftwareOne concludeert dat deze uitdagingen overwonnen kunnen worden met gerichte ondersteuning van gespecialiseerde AI-partners, wat kan bijdragen aan een versnelde digitale transformatie en verbeterde publieke dienstverlening.
