Ondanks de toenemende adoptie van generatieve AI-technologieën in Nederland ontbreekt bij veel bedrijven een formeel beleid voor ethisch gebruik van deze technologieën. Uit onderzoek van Info Support, uitgevoerd onder 414 IT-managers, blijkt dat 68 procent van de Nederlandse bedrijven AI in enige vorm heeft geïmplementeerd. Toch geeft 67 procent aan geen gedocumenteerd ethisch kader te hebben voor het gebruik van AI.
Hoewel een ethisch beleid voor AI niet wettelijk verplicht is, wordt het sterk aanbevolen en kan het bijdragen aan de naleving van nieuwe regelgeving. Sinds deze week is de Europese AI-verordening van kracht, die bij overtreding boetes kan opleggen tot 35 miljoen euro of 7 procent van de jaaromzet.
Veel bedrijven bevinden zich nog in de beginfasen van AI-adoptie. Volgens het onderzoek zit 36 procent van de organisaties in de verkennende fase, terwijl 23 procent experimenteert met AI-toepassingen. Slechts 3 procent heeft AI grootschalig geïntegreerd in bedrijfsprocessen. Dit beperkt het behalen van voordelen zoals efficiëntieverbetering en productiviteitswinst. De meest voorkomende toepassingen van AI richten zich momenteel op data-analyse, creatieve processen en klantenservice. Toch maakt meer dan een derde van de bedrijven nog helemaal geen gebruik van AI binnen bedrijfsprocessen.
Privacy- en ethische bezwaren vormen een belangrijke belemmering. Bijna een derde van de ondervraagde organisaties noemt deze aspecten als de grootste uitdaging bij AI-implementatie. Transparantie en bias in AI-modellen spelen hierin een rol. Het onderzoek laat zien dat slechts 10 procent van de bedrijven een formeel ethisch kader heeft geïmplementeerd, terwijl 23 procent overweegt een dergelijk kader te ontwikkelen. Een grote meerderheid van 67 procent heeft echter nog geen stappen ondernomen om AI-ethiek structureel vast te leggen.
Naast ethische zorgen blijven compliance en veiligheid aandachtspunten. Bijna 28 procent van de bedrijven noemt het naleven van wet- en regelgeving als grootste uitdaging bij de implementatie van AI. Tegelijkertijd worstelen organisaties met de uitlegbaarheid van AI-modellen. Slechts 12 procent beschikt over volledig uitlegbare AI-systemen, terwijl een derde van de bedrijven moeite heeft met het verduidelijken of beargumenteren van complexe AI-beslissingen. Voor 10 procent ontbreekt elke vorm van uitlegbare AI, wat kan leiden tot problemen rond vertrouwen, besluitvorming en naleving van regelgeving.
Ook datakwaliteit en een gebrek aan interne expertise belemmeren de effectiviteit van AI-implementaties. Bijna een kwart van de bedrijven noemt datakwaliteit als grootste obstakel bij AI-implementatie, en ook na implementatie blijft dit voor 18 procent een probleem. Daarnaast ziet 22 procent van de organisaties een tekort aan interne expertise als een uitdaging, terwijl dit bij 16 procent ook na implementatie een struikelblok blijft. Bovendien heeft 40 procent van de organisaties nog geen maatregelen genomen om AI op een veilige manier in te zetten.
Hoewel bedrijven hoge verwachtingen hebben van AI, blijven tastbare voordelen vaak uit. Zo heeft 29 procent van de bedrijven nog geen merkbare financiële voordelen gerealiseerd door AI-gebruik, terwijl bijna een derde verwacht op korte termijn kostenbesparingen en omzetgroei.
