Een van de belangrijke evolutionaire voordelen van de mens is dat hij in staat is om te leren. Daardoor neemt onze kennis voortdurend toe en kunnen we voortdurend innoveren. De mens heeft nu zelfs een technologie ontwikkeld die in staat is om te leren. Wat betekent dat allemaal voor het onderwijs? Dat is de vraag die Roland Klemke, hoogleraar Technologie-ondersteund leren, stelt in zijn oratie op vrijdag 11 oktober 2024 in Heerlen.
In zijn oratie ‘Technology-Enhanced Learning in the Age of Technology that Learns’ beschrijft Klemke hoe het in-staat-zijn-om-te-leren en de voortdurende innovaties ook maakt dat we ook constant de manier waarop we leren heroverwegen en herontwerpen. De leerstoel van Klemke, technologie-ondersteund leren (Technology-Enhanced Learning of TEL), richt zich specifiek op het verkennen, onderzoeken en evalueren van technologische innovaties en de impact ervan op onderwijs.
Leerproces
Klemke benadrukt dat de focus in het onderzoek van zijn vakgroep niet ligt op de techniek, maar altijd op het leerproces van de student. ‘Wij willen weten hoe nieuwe technologieën kunnen helpen het leerproces te verbeteren. En wat dat betekent voor de leerkracht: hoe kan de leerkracht de nieuwe technieken inzetten om het onderwijs effectiever te maken.’ Met die focus schaart Klemke zich in de traditie van de Open Universiteit. Afstandsonderwijs betekent dat je niet ter plekke bent en direct feedback kunt geven.
Dankzij technologie werd het mogelijk om ondanks de afstand tóch direct te reageren op wat de student doet. Eerst was er de beeldplaat, toen de cd-i, de cd-rom en uiteindelijk het internet. De technologieën maakten het mogelijk opdrachten te laten uitvoeren en direct – voorgeprogrammeerde – feedback te geven. Talloze praktijkconfrontaties en games in het onderwijs van de Open Universiteit werken al volgens dat principe. ‘En elke technologie gaf nieuwe, en meer mogelijkheden’, kijkt Klemke terug.
Artificiële intelligentie
Klemke onderscheidt in zijn oratie vijf sleuteldomeinen van TEL: serious games en gamificatie, seamless en mobile leren, onderwijsrobots en computationeel denken, multimodale leerervaringen, en artificiële intelligentie in leren. Klemke: ‘Dé ontwikkeling van dit moment is natuurlijk Artificiële Intelligentie. Onze rol is om te kijken wat het betekent voor het onderwijs. Dat doen we vanuit heel veel invalshoeken. Een promovendus doet bijvoorbeeld onderzoek naar AI in het onderwijs vanuit ethisch perspectief.
Een ander kijkt of AI in online onderwijs de emoties van studenten kan registreren en daarop kan reageren: zijn ze moe, niet geconcentreerd, geamuseerd, onrustig etc.? En weer een ander onderzoekt of AI kan helpen bij het online aanleren van psychomotorische vaardigheden: sensoren op het lichaam meten de bewegingen van spieren en AI checkt ‘doe ik het goed’ en geeft feedback ‘wat moet ik dan anders doen’.
Leraar
Klemke verwacht dat de vijf (sleutel)domeinen waar zijn vakgroep zich mee bezighoudt steeds meer naar elkaar toe zullen groeien. ‘We kijken of AI in serious games de feedback kan genereren op het moment dat dat nodig is, in plaats van vooraf de feedback in te programmeren. En we kijken naar AI die onderwijsrobots aanstuurt.’ Dat betekent niet dat de leraar overbodig wordt, benadrukt Klemke. ‘Maar de rol van de leraar verandert wel. Minder kennisoverdracht, en veel meer het begeleiden van het leerproces. Hoe verwerf je die kennis, waar vind je bronnen, hoe beoordeel je de resultaten.’
