Europese technologiebedrijven lopen het risico wijdverbreide mensenrechtenschendingen aan te wakkeren door digitale surveillancetechnologie te verkopen aan Chinese openbare veiligheidsinstanties, zegt Amnesty International. Amnesty International ontdekte dat drie bedrijven in Frankrijk, Zweden en Nederland digitale bewakingssystemen, zoals software voor emotieherkenning, verkochten aan belangrijke spelers van het Chinese massa-bewakingsapparaat.
In sommige gevallen was de export rechtstreeks bestemd voor gebruik in China’s willekeurige grootschalige surveillanceprogramma’s, met het risico te worden gebruikt tegen Oeigoeren en andere overwegend islamitische etnische groepen in het hele land.
Biometrische bewakingstechnologie
De meeste EU-regeringen, waaronder Frankrijk en Zweden, verzetten zich tegen oproepen om exportregels aan te scherpen om sterke mensenrechtenwaarborgen op te nemen in biometrische bewakingstechnologie, een gebied dat door Europese bedrijven wordt gedomineerd. Duitsland, dat sinds 1 juli het voorzitterschap van de EU bekleedt, en Nederland hebben in het verleden beide de behoefte uitgesproken aan sterkere waarborgen voor de mensenrechten, maar hebben dit tot dusverre niet met succes op EU-niveau aangepakt.
Onthullingen
“De biometrische surveillance-industrie in Europa is uit de hand gelopen. Onze onthullingen van verkopen aan Chinese veiligheidsagentschappen en onderzoeksinstellingen die hen ondersteunen, zijn slechts het topje van de ijsberg van een miljardenindustrie die floreert door de verkoop van waren aan mensenrechtenschenders, met weinig waarborgen tegen misbruik van eindgebruik, ” aldus Merel Koning, senior beleidsmedewerker Technologie en mensenrechten bij Amnesty International.
Repressie
In heel China worden grootschalige surveillanceprojecten zoals “Skynet” en “Sharp Eyes” uitgerold om mensen constant in de gaten te houden. De Chinese openbare veiligheidsinstanties spelen een sleutelrol bij de ontwikkeling van deze ongekende uitbreiding van het toezicht. Biometrische bewaking is alomtegenwoordig in de autonome regio Xinjiang, Uyghur in het noordwesten van China, waar naar schatting een miljoen Oeigoeren en leden van andere etnische groepen willekeurig gevangen zijn gehouden in zogenaamde “heropvoedingskampen”.
“De veroordeling van de systematische repressie in Xinjiang door de EU-regeringen klinkt hol als ze bedrijven blijven toestaan dezelfde technologie te verkopen die deze misstanden mogelijk zou kunnen maken. Het huidige EU-exportreguleringssysteem is kapot en moet snel worden hersteld ”, aldus Merel Koning.
Gezichtsherkenningssoftware
Biometrische bewakingsinstrumenten, waaronder gezichtsherkenningssoftware, behoren tot de meest invasieve digitale bewakingstechnologieën waarmee regeringen personen in openbare ruimtes kunnen identificeren en volgen of ze kunnen onderscheiden op basis van hun fysiologische of gedragskenmerken. Deze technologieën vormen een duidelijke bedreiging voor het recht op privacy, vrijheid van vergadering, meningsuiting, religie en non-discriminatie.
Mensenrechten
Het onderzoek van Amnesty bracht de verkoop aan het licht van drie verschillende soorten digitale bewakingstechnologieën aan Chinese staatsveiligheidsinstanties, entiteiten die bijdragen aan de handhaving van wetten die de mensenrechten schenden, en entiteiten in Xinjiang.
Morpho, dat nu deel uitmaakt van Idemia, een Franse multinational, kreeg in 2015 een contract om gezichtsherkenningsapparatuur rechtstreeks aan het Shanghai Public Security Bureau te leveren. Het bedrijf is gespecialiseerd in beveiligings- en identiteitssystemen, waaronder gezichtsherkenningssystemen en andere biometrische identificatieproducten . Amnesty International roept op tot een verbod op het gebruik, de ontwikkeling, de productie, de verkoop en de export van gezichtsherkenningstechnologie voor identificatiedoeleinden door zowel overheidsinstanties als actoren uit de particuliere sector.
Netwerkcamera’s
Uit onderzoek van Amnesty bleek dat Axis Communications, een Zweeds bedrijf, zelfs op zijn website opschept over zijn betrokkenheid bij de uitbreiding van de Chinese bewakingsstaat. Axis ontwikkelt en verkoopt netwerkcamera’s die gespecialiseerd zijn in beveiligingstoezicht en bewaking op afstand. Het bedrijf heeft zijn technologie geleverd aan het Chinese openbare veiligheidsapparaat en wordt herhaaldelijk vermeld als een ‘aanbevolen merk’ in Chinese aanbestedingsdocumenten voor staatstoezicht die dateren van 2012 tot 2019.
Op de website van het bedrijf staat dat het het netwerk van beveiligingscamera’s heeft uitgebreid van 8.000 naar 30.000 in Guilin, een stad in het zuiden van China met ongeveer 5 miljoen inwoners, als onderdeel van een upgrade van het Skynet-bewakingsprogramma van de stad. De camera’s in het netwerk hebben een hoek van 360 graden en een bereik van 300 tot 400 meter, waardoor het mogelijk is om doelen vanuit alle richtingen te volgen.
Gefaald
“Chinese openbare veiligheidsinstanties gebruiken producten die door Europese bedrijven worden verkocht om hun misbruikcapaciteit op te bouwen. Deze bedrijven profiteren van de verkoop van digitale surveillancetechnologieën die verband houden met gruwelijke mensenrechtenschendingen. De bedrijven hadden heel goed moeten weten dat de verkoop aan de Chinese autoriteiten een aanzienlijk risico inhoudt, maar hebben blijkbaar geen maatregelen genomen om te voorkomen dat hun producten worden gebruikt en bestudeerd door mensenrechtenschenders. Daarbij hebben ze totaal gefaald in hun mensenrechtenverantwoordelijkheden. Daarom moet de EU-wetgever optreden om soortgelijke misbruikhandel een halt toe te roepen ”, aldus Merel Koning.
Emotieherkenning
Een Nederlands bedrijf, Noldus Information Technology, verkocht emotieherkenningssystemen aan openbare veiligheids- en wetshandhavingsinstanties in China. De ‘FaceReader’-software van het bedrijf wordt gebruikt voor geautomatiseerde analyse van gezichtsuitdrukkingen die woede, geluk, verdriet, verrassing en walging overbrengen. FaceReader bleek te worden gebruikt door Chinese universiteiten met links naar het openbare veiligheidsapparaat en de politie, evenals door het ministerie van Openbare Veiligheid. Het Chinese rechtssysteem voldoet in tal van opzichten niet aan de internationale normen en wordt vaak door de autoriteiten misbruikt om de mensenrechten te beperken.
Misdrijven
Amnesty International ontdekte ook dat Noldus zijn digitale surveillancetechnologie tussen 2012 en 2018 aan ten minste twee universiteiten in Xinjiang heeft verkocht. Dit omvatte onder meer de levering van zijn “The Observer XT” -software aan Shihezi University in 2012. De universiteit valt onder de administratie van de Xinjiang-productie en Construction Corps (XPCC). XPCC vervult een speciale rol “bij het beschermen van de eenwording van het land en de sociale stabiliteit van Xinjiang en bij het optreden tegen gewelddadige terroristische misdrijven”.
In 2012 was het al bekend dat de Chinese regering de Oeigoerse culturele en religieuze praktijk routinematig combineert met terrorisme. In de jaren die volgden, werd de technologische vooruitgang van de onderdrukking van minderheden in Xinjiang duidelijk, met emotie- en gedragsanalysesystemen die van bijzonder belang waren voor de Chinese autoriteiten.
Risico
De onderzochte uitvoer door de EU-bedrijven vormt een aanzienlijk risico voor de mensenrechten. Geen van de bedrijven gaf Amnesty International duidelijke antwoorden over de due diligence die werd uitgevoerd voordat deze verkopen werden afgerond. Dit is een van de redenen waarom de EU nu actie moet ondernemen.
Het rapport van Amnesty illustreert de belangrijkste tekortkomingen in het huidige exportregelgevingskader van de EU, de Dual Use-verordening. Amnesty roept de EU-wetgever op om alle digitale surveillancetechnologie in zijn exportkader op te nemen, de mensenrechtenwaarborgen in exportbeslissingen te versterken en ervoor te zorgen dat alle bedrijven een mensenrechteneffectbeoordeling uitvoeren.
Verantwoordelijkheid
“In reactie op Amnesty International zei Axis Communications dat ze geen vergunning nodig hebben voor de export van camera’s voor gebruik in Chinese grootschalige surveillanceprogramma’s. Dit is precies het probleem van het huidige EU-exportregelgevingskader. EU-regeringen moeten hun verantwoordelijkheid nemen en deze ongecontroleerde industrie in toom houden ”, aldus Merel Koning.
“Totdat de EU dat doet, hebben ze serieuze vragen te beantwoorden over hun mogelijke rol bij mensenrechtenschendingen door de Chinese regering.”
