Volgens Nietzsche is eindeloze herhaling de natuurlijke staat van bestaan. Er is oneindig veel tijd en een eindig aantal gebeurtenissen, dus dezelfde gebeurtenissen blijven keer op keer plaatsvinden.
Ik weet niet zeker of deze theorie in het algemeen geldt, maar als het gaat om profetieën over robots die onze banen proberen te stelen, lijkt het zeker een waarheid te bevatten.
Door de geschiedenis heen heeft de impact van nieuwe technologieën op de werkgelegenheid angst gewekt. Gezien het aantal keren dat de robotapocalyps op de arbeidsmarkt de afgelopen eeuwen werd aangekondigd, is het een klein wonder dat er nog banen over zijn.
Kijk naar deze beroemde doemdenkers:
In de jaren 1590 weigerde koningin Elizabeth een patent voor een breimachine en merkte op: ‘Bedenk eens wat de uitvinding met mijn arme onderdanen zou kunnen doen. Het zou hen zeker te gronde richten door hen hun baan te ontnemen, waardoor ze bedelaars zouden worden. ‘
In het begin van de 19e eeuw raasde een groep revolutionaire Engelse textielarbeiders, de Luddieten, door textielfabrieken en vernietigde machines, uit angst dat hun banen door automatisering zouden verdwijnen. Karl Marx, John Stuart Mill en vele andere invloedrijke denkers gaven een diep pessimistische kijk op hoe technologie en automatisering de massa tot werkloosheid en armoede zouden drijven.
Wereldwijde robothysterie bereikte een hoogtepunt in de jaren dertig. Tegen 1933 was de werkloosheid in de VS maar liefst 25% als gevolg van de Grote Depressie. Veel mensen gaven robots de schuld. Zo besteedde de Amerikaanse Federatie van Musici meer dan $ 500.000 aan advertenties om de opmars van ‘robotmuziek’ tegen te gaan – opnames op platen die ‘alle professionele muzikanten snel werkloos maakten’.
Eind jaren vijftig en zestig manifesteerde zich opnieuw een robofobie, met koppen als:
Interessant is dat toen het Atomium voor de beroemde Wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel voor het publiek werd geopend, de Belgische socialistische krant Le Peuple het zag als een ‘Triumph of Man over Robots’, een manifestatie van optimisme en geloof in de toekomst.
Tegenwoordig is robothysterie weer in volle gang. Veel vooraanstaande denkers voorspellen massale werkloosheid als gevolg van nieuwe technologieën die op de werkplek komen. U heeft de voorgevoelens gehoord: 50 procent van alle banen wordt de komende 10 jaar geautomatiseerd. Robots zullen onze banen vernietigen en we zijn er niet klaar voor.
Zal deze keer anders zijn? Of zullen toekomstige generaties terugkijken op de huidige uitbraak van robofobie en deze als even ongerechtvaardigd classificeren als de eerdere manifestaties ervan?
Ik neig de kant van Nietzsche te kiezen bij deze, dat eeuwige herhaling een vreugdevolle waarheid is.
